Ook nu nog even terug
Door: Ton de Corte
Blijf op de hoogte en volg Ton
24 November 2012 | Thailand, Chiang Mai
Ik kom nog maar eens even terug met een verhaal dat ik voor mezelf graag vast wil leggen.
Omdat ik het anders toch aan velen van jullie per e-mail gestuurd zou hebben, heb ik besloten om het maar op “Waarbenjij.nu” te plaatsen.
De aanleiding is triest van aard, nl. het overlijden op 2 november 2012 van de vader van mijn goede vriendin Nong.
Nong en ik kennen elkaar ongeveer een klein jaar en we zijn “close friends” geworden.
Nong is kokkin in een populair restaurant in Chiang Mai waar ik haar heb ontmoet na een tip van m’n vrienden. Bij dit verhaal zijn verschillende foto’s van Nong geplaatst.
Nongs vader, Kham Poungkhamlai, is 76 jaar oud geworden en alle rituelen en gebruiken rond zijn overlijden en crematie, die een week in beslag namen, hebben een bijzondere indruk op me gemaakt. Vandaar dit verhaal.
Kham Poungkamlai was a lang ziek en sinds ongeveer 3 maanden voor zijn dood werd er door Nong en haar zus Noi gestart met het handmatig dialisyeren van het bloed.
Dit is een ongeveer 45 minuten durende medische behandeling die tussen 4 en 8 keer per dag moest worden afgewerkt. Omdat Nong full time werkt startte ze al om 5 uur in de ochtend met de 1ste behandeling en later kwam dan haar zus, die 15 km verderop woont, voor enkele behandelingen.
Omdat ik wel tijd had reed ik ook vaak naar hun huis in Doi Saket, ongeveer 25 km van Chiang Mai. In het ziekenhuis had ik samen met de zussen geleerd de behandeling uit te voeren.
Om een uur of half tien in de avond zat Nongs werkdag er dan op.
Om de druk op de familie te verlichten had ik besloten om vanaf begin oktober in Doi Saket te gaan wonen, op ongeveer 5 km van hun huis.
Toen werd het voor de 2 zussen allemaal wat makkelijker maar het bleef loodzwaar omdat vader ook nog regelmatig opgenomen werd i.v.m. complicaties en routine onderzoeken. Ik ben vaak met die zieke man achter op de motor van het ene ziekenhuis naar het andere gereden.
Daags voor zijn overlijden waren we op bezoek in het ziekenhuis van Doi Saket en zagen dat er sympthomen waren die erop duidden dat de toestand zeer kritiek was. De nurses zeiden dat zij niet dachten dat het zo erg was. Bovendien waren er geen dokter, die kwam pas in de nachtdienst.
Die nacht werd om 03:00 de familie gebeld dat vader hard teruguit ging en er werd besloten hem naar huis te halen waar hij 5 minuten na aankomst om 05:00 uur overleed in het bijzijn van Nong en haar moeder.
Wat er zich dan gedurende een hele week rond het overlijden van een familielid en buurtbewoner afspeelt is een verbluffend staaltje van de “Wij” cultuur zoals de Aziatische culturen ook wel genoemd worden. Dit in tegenstelling tot de Westerse “Ik” cultuur.
Om half 8 ‘smorgens lag vader al in een mooie kist en waren er al zo’n 15 mannen uit de buurt aanwezig om de tuin gereed te maken om er enkele tenten te plaatsen. Een tractor met schuiver kwam het terrein op en binnen 5 minuten was alles geegaliseerd en bouwrijp voor de tenten. In de schutting naar de buren werd een groot gat geslagen en daardoor kwam nog eens ‘n hectare grond vrij voor de huishoudelijke dienst. Ik dacht werkelijk “wat krijgen we nou toch allemaal?” “2 hectare grond volledig bezet voor wat vooraf gaat aan een crematie?”
Toen zijn we met enkele pick-up trucks naar de tempel gereden waar de tenten, stoelen en tafels klaar lagen voor gebruik.
Toen de tenten opgezet waren kwam een man met zunne pendax vol met tl lampen zodat de tenten in de avond goed verlicht waren. Maar daar bleef het niet bij, de volledige 2 hectaren werden volop in het licht gezet en toe nog de straat van het huis naar de grote weg (ca 100 meter).
Af en toe kreeg ik meer de indruk dat het een festival terrein was.
Daarna kwam er een vrachtwagen het terrein op die een volledige veldkeuken afleverde die groot genoeg was om de complete “101st Airborne Division” binnen een uur een 5 gangen menu te serveren.
In de vroege morgen komen dan allerlei mensen die niet werken, zoals veel ouderen het terrein op en gaan in de tenten zitten en praten een beetje. Voor hen is er dan al koffie met koek.
De hele week blijft het volk komen en gaan. Veel mensen komen elke dag; het is ook makkelijk, goedkoop en gezellig want er is volop eten en drinken.
In de avond komen er ook gokkers die proberen nog wat geld te maken want ook hier is de een z’n dood de ander z’n brood. Je moet echter wettelijk een bord plaatsen dat gokken op het terrein verboden is. Diverse mannelijke familieleden waken ‘snachts en drinken daarbij een pintje. Elke avond wordt het drukker. De familie besteld een aantal monniken die komen om te bidden voor de zielerust van de overledene. De laatste avond voor de crematie waren er 6 monniken die allemaal betaald moeten worden. Hoe meer geld je hebt, hoe meer monniken.
Er zijn elke avond Boeddistische rituelen en gebeden die voor mij onverstaanbaar en onverklaarbaar zijn gebleven en dat wil ik graag zo houden. Het ging maar door en maar door..
De veldkeuken krijgt het ook steeds drukker. Op de dag van de crematie telde ik daar 22 mensen die aan het werk waren omdat er toen voor alle rouwenden een warme maaltijd was.
Je moet niet vergeten dat het hier heel normaal is dat je helpt, iedereen helpt. Dat is de groepscultuur.
De familie wordt ook geholpen met de organisatie van het geheel. De gemeenschap heeft daar een professionele man voor die ook goed door de microfoon kan praten. De hoogwaardigheidsbekleders van het dorp komen elke avond en bidden dat het een lieve lust is.
Ja, als je hier sterft moet je het wel weten. Nong bleef een week thuis van haar werk om dan vervolgens thuis aan het werk te gaan om alles in goede banen te leiden.
Op de 3de dag wordt de overledene, die tot dan toe opgebaard lag in de huiskamer naar de tuin overgebracht. De kist wordt dan in een soort van tempeltje geplaatst die dan ook nog een wat kitcherige verlichting krijgt die zelfs knippert. (zie foto’s). 2 bloemendecorateurs bleven tot 03:00 uur in de nacht aan de slag om de baar op gepaste wijze te decoreren. Boven het tempeltje werd een enorme parasol geplaatst. Veel van de begrafenis rituelen zijn beinvloed door de Chinezen; er is zelfs regelmatig goed vuurwerk. Iets meer spektakel dan bij ons dus.
Van eeen zichtbaar treuren en als gevolg daarvan een bedompte begrafenis stemming was tijdens die dagen geen sprake. Eerder was er dankbaarheid dat aan de lange lijdensweg van Kham een einde was gekomen. Ook zijn de Thai niet gewend om veel emotie te tonen in het bijzijn van anderen. Natuurlijk realiseerden de nabestaanden zich ook dat er nu een bijna ondraaglijke last van hun schouders was genomen. Ja, er was ook tijd voor nu een dan een grappige opmerking.
Tijdens de gebeden van de monniken, die elke dag ongeveer een uur in beslag namen zitten de familieleden van de overledene op de grond in de huiskamer. De buurtbewoners zitten buiten met hun handen devoot gevouwen en prevelen de gebeden die tot in de tuin versterkt worden mee.
Op de dag van de crematie is het al vanaf de ochtend erg druk. De crematie was gepland om 01:00 uur in de middag. De baar had 4 wielen en een stuur en wordt middels touwen door de familie en vrienden naar het ongeveer een kilometer verderop gelegen crematie terrein getrokken.
Daar zijn ook weer de monniken en hoogwaardigheids bekleders. Wederom wordt er weer flink gebeden en de kist wordt nog een keer geopend om afscheid te kunnen nemen.
De feitelijke crematie gebeurt ongeveer als volgt: op zo’n 10 meter van het crematie bouwwerk wordt een afscheidsvuurwerk afgeschoten. De laatste pijl gaat echter niet omhoog maar wordt naar het tempeltje waar de kist in ligt geschoten waardoor het geheel plotseling fel ontbrandt.
Vooraf gaande aan de crematie wordt nl. via een klein spoorlijntje een lorrie met brandstof, onzichtbaar voor de mensen, onder de kist gereden. Het is een zeer indrukwekkend ritueel. De feitelijke verbranding van de overledenen is niet te zien omdat het tempeltje het zicht weg neemt. Een goeie zaak denk ik. Ja, petje af voor de prachtige, indrukwekkende en cleane wijze waarop de Thai hun crematies hebben geregeld.
De volgende dag gaat de familie nog een keer naar het crematie terrein. Indien gewenst kunnen zij dan as restanten ophalen. Ook wordt het afscheid van de overledenen definitief door een hoeveelheid as met vuurpijlen in de lucht te verspreiden.
Een begrafenis in Thailand is een kostbare aangelegenheid. Dat ligt natuurlijk voor de hand als je 7 dagen lang veel mensen aan het eten en drinken moet houden. Veel dingen kun je echter zo duur maken als je zelf wilt. Een monnik moet je betalen. Heb je veel geld dan kun je veel monniken uitnodigen. Anderen vinden een monnik genoeg. Ongeveer driekwart van de gemaakte kosten wordt echter door donoties gedekt. Dit is natuurlijk geweldig. De mensen van de gemeenschap geven een vaste bijdrage voor een begrafenis van een dorpsgenoot. Ook zijn er donaties in een box op het terrein. De veldkeuken is gratis te gebruiken. Het gevolg is dat mensen met een kleine knipbeurs toch te allen tijden op waardige wijze afscheid kunnen nemen van hun overleden familielid. Je ziet ook dat er speciale mensen zijn die de familie bijstaan in het regelen van de financien. Na de crematie wordt ook omgeroepen wie een extra donatie heeft gegeven en hoeveel. Een arme sloeber geeft bijvoorbeeld 50 eurocent; van de gemeenschap ontvangt de familie echter relatief grote sommen geld.
Zo, beste mensen, de foto’s vertellen de rest van het verhaal en ik ga daarom weer afscheid nemen.
Het leven hier in Doi Saket is gewoonweg fantastisch. Nongs familie behandelt me als een koning; ik ga er ‘s avonds eten en ze doen ook m’n was. Ze hebben me zelfs gevraagd om gratis bij hen te komen wonen; wie weet? In de morgen ben ik ook daar om hun huis en bijgebouw van een nieuw laagje verf te voorzien en achterstallig onderhoud te doen. En dan geef ik ook nog steeds les op de Navamindara Prayap School.
Natuurlijk hoop ik dat met jullie alles goed is en heb je er behoefte aan dan laat nog maar ‘ns wat van je horen.
Met vriendelijke groet,
Ton de Corte
Doi Saket Thailand
-
24 November 2012 - 09:01
Anita:
Hoi Ton,
Ik zat gisteren nog aan jou te denken....en nu dat indrukwekkende verhaal, om jaloers op te zijn. Ik baal ook zo van de "ik" cultuur hiero. Mensen voelen zich toch wat meer geborgen aldaar en je weet dat mensen er voor je zijn. Ze ziet er leuk uit die Nong. Leuk voor je dat je een vriendinnetje hebt. Liefs Anita -
26 November 2012 - 13:04
BROERTJE CHRIS:
HALLO TON.
VEEL STERKTE NOG GEWENST
DAT IS WEER EFFE GELEDEN DAT WIJ GEMAILD HEBBEN , WAT DAT BETREFT MISSEN WIJ WEL JOU VERHALEN.
WEL APART OM ZO EENS TE HOREN HOE BEPAALDE GEBRUIKEN ZO AAN ONS VOORBIJ GAAN ,
AL ZOUDEN WE DAT HIER GRAAG ZO WILLEN , DE OVERLEDENE NOG EEN HELE WEEK AANDACHT GEVEN EN DE TIJD GEVEN OM AFSCHEID TE NEMEN . EN DAN ZO,N AFSCHEID MET TOE MAAR WAT VUURWERK EN NOG WAT SLINGERS ERBIJ.
DIE MONNIKEN ERBIJ VOOR HET NODIGE BID WERK ZOU HIER WEL PASSEN , MISSCHIEN ALLEEN OMDAT WIJ ER GEEN TIJD AAN WILLEN BESTEDEN.
BLIJKT TOCH MEER DAN EENS DAT VOOR GELD EIGENLIJK ALLES TE KOOP IS.
MAAR DIT ZOU NIET MEER IN ONZE AGENDA PASSEN , WANT DRUK DRUK DRUK GAAT NATUURLIJK VOOR.
GOED DAT WIJ ER NOG EENS MET DE NEUS OP GEDRUKT WORDEN .
HIER GAAT HET VERDER GOED , OOK MET DE KINDEREN .
DE RECESSIE TREFT ONS NIET ECHT .
WE HEBBEN DAN OOK BESLOTEN EENS EEN PAAR MAANDEN VAN TE GAAN GENIETEN .
TRUUS EN IK GAAN BEGIN JANUARI NAAR NEW ZEELAND , EFFE EEN LANGE VACANTIE.
THAILAND STAAT NOG ZEKER OOK HET VERLANGLIJSTJE , MAAR DAT MOET EVEN WACHTEN.
GROETJES AAN AL DIE LIEVE MENSEN DAAR .
GROETJES CHRIS -
26 November 2012 - 16:04
Mariet En Piet Joosten:
Dag beste Ton,
Fijn dat je al je volgers weer eens een uitgebreid verhaal hebt kunnen sturen. Alleen, ..de aanleiding is natuurlijk verdrietig. Allereerst onze welgemeende condoleances aan Nong en haar familie en natuurlijk ook aan jou want ik begrijp dat je inmiddels ook een beetje tot de familie gaat behoren.
Het was een indrukwekkend verhaal van een evenzeer indrukwekkende ceremonie. Onvoorstelbaar dat men in hun cultuur en religie van hun overledenen op een dergelijke grootse manier afscheid neemt. Het is voor ons goed om dat eens te horen en te lezen want als je dat met een gemiddelde ceremonie van hier vergelijkt doen wij het toch maar karig.
Ik kan het zeer waarderen dat je je op zo'n voortreffelijke manier inzet voor de familie, eerst met het mede verzorgen van Papa met daarnaast ook ondersteuning in de materiële zaken. Ik denk dat het voor jou veel voldoening zal geven om je verblijf in je 2e vaderland tot een succes te maken.
Wij hopen daar volgende jaar persoonlijk van getuige te mogen zijn.
Ik kom binnenkort met een nieuwe persoonlijke mail om nog wat zaken toe te lichten enz enz.
Voor nu de groeten van ons beiden,
Mariet en Piet Joosten -
28 November 2012 - 11:39
Karel Van Der Zalm:
He die Ton,
Wil ik naar aanleiding van jouw verslag weer eens een persoonlijk berichtje sturen, wat denk je: IK BEN JOUW MAILADRES KWIJT!!!
Stuur me dit alstublieft nog even!
Groet, Karel
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley