Over Hmong bergvolkeren en echte motoren..

Goeie dag beste mensen in Nederland en België, welkom terug in Chiang Mai waar het leven goed is en de zomer zeer dragelijk door veel regen. Hartelijk dank weer voor de reacties van afgelopen week en natuurlijk hoop ik dat jullie het goed maken. Er is weinig echt nieuws te melden al kreeg de afgelopen week een beetje extra glans omdat ik de gelukkige eigenaar ben geworden van een rode Honda PCX motorcycle (zie foto). Geholpen door de steeds stijgende waarde van de euro was de beslissing niet meer moeilijk. De motor heeft allerlei technologische snufjes aan boord. Wanneer ik bijvoorbeeld ergens langer dan 3 seconden stil sta slaat de motor af; als ik daarna weer gas geef start hier automatisch en rijdt direct weg. Dat schijnt 5% brandstof te sparen en er is ook natuurlijk minder geluidsoverlast. Het is een geweldige machine met veel power die het makkelijker zal maken grote afstanden sneller te overbruggen.

Na het verhaal over het Karen Longneck bergvolk nu de geschiedenis en de levensgewoonten van de “Hmong” hill-tribe. Het is zeer interessant en leerzaam om je te verdiepen in de cultuur van de bergvolkeren want ook zij leveren een fascinerende bijdrage aan het rijke palet van etnische minderheden in Thailand. De Hmong zijn trotse en zelfbewuste mensen met een interessante levenswijze. Ze hebben weliswaar geen koperen ringen maar hun kleding is indrukwekkend mooi en vaak rijkelijk aangevuld met echt zilveren ornamenten of sierraden. De Hmong kleding is in tegenstelling tot die van andere bergvolkeren mooi van top tot teen en de aandacht gaat dus niet alleen uit naar één bepaald onderdeel zoals de koperen ringen bij de Karen. Kijk maar eens op je gemak naar die mooi borduursels, glazen versieringen, hangertjes, donsjes en daaronder de doordachte basislijnen op een vaak zwarte, witte of meer fleurige ondergrond. Al deze onderdelen zijn samengevlochten tot een harmonieus geheel en compleet gemaakt met het prachtige hoofddeksel. Het is heel leuk om de tijd en de rust te hebben om naar dit soort mooie details te kunnen kijken en er van te genieten als ware het een mooi schilderij.

Volgens de legende leefden de voorouders van de Hmong in een “bevroren land met strenge winters en lange nachten "- waarschijnlijk in de hoge steppen van Tibet, Siberië en Mongolië. Er is enig bewijs dat zij afstammelingen zijn van een "wilde stam" genaamd ‘San Miao‘, die al genoemd werd in Chinese geschriften zo’n 2800 jaar voor Christus. Ze werden door de Chinezen onderdrukt omdat ze per-sé een eigen schrift wilden invoeren. In het midden van de 19de eeuw trokken ze na een mislukte opstand de grenzen van Vietnam maar vooral Laos over en vandaar gingen ze de afgelopen 100 jaar ook naar Thailand waar ze in de 13 noordelijke provincies een nieuw ‘thuis’ hebben gevonden.
Hier hebben de Hmong zo’n 80.000 stamleden. Hun aandeel in het totale aantal bergstammen bedraagt 16% en ze zijn daarmee na de Karen de tweede grootste groep. Meer dan 50.000 Hmong wonen in kampen op Thais grondgebied nabij de grens met Laos. Na de Vietnamoorlog, toen Laos communistisch werd vluchtten ze naar Thailand omdat ze destijds de Amerikanen ondersteund hadden. De Hmong zijn nu een van de meest verspreid wonende minderheden ter wereld; 5 miljoen mensen wonen nu nog o.a. in China, Myanmar, Noord-Vietnam, Thailand en zelfs in Europa.
De Hmong in Thailand zijn ook wel bekend als "Meo" - dat moet niet echt een vriendelijke naam zijn maar ik kan niet achterhalen wat die betekent.

Als je naar de kleding van de Hmong kijkt kun je drie subgroepen onderscheiden:

-Hmong Njua: de blauwe Hmong die ook wel zwarte-, gebloemde- of gestreepte Meo worden genoemd. Vrouwen in deze subgroep dragen indigo geplooide rokken met een batik design. Die zijn opgefleurd met geborduurde en weelderig versierde parallelle, horizontale, rode, blauwe en witte brede sjerpen. Daar overheen draagt men vaak een zwart jasje met brede oranje en geel geborduurde manchetten en revers. Het haar is samengebonden in een grote knoop. De mannen dragen een zwarte broek en jasje dat is geborduurd vergelijkbaar met dat van vrouwen, en is gesloten op de borst met een knoop op de linker schouder.

-Witte Hmong: vrouwen in deze subgroep dragen hun witte geplisseerde rokken alleen op feesten. Voor de dagelijkse werkzaamheden trekken zij een grote indigo broek aan met een brede sjerp met een paars vlak in het midden en vaak zo lang dat het tot aan de grond reikt. En soms dragen zij ook een eenvoudige jas met blauwe manchetten. En daar hoort natuurlijk dat unieke hoofddeksel bij.

-Hmong Gua M'ba of ‘armband-Hmong’ kwamen nog niet zo lang geleden van Laos naar Thailand. In feite zijn ze een subgroep van de witte Hmong. Ze zijn bijna uitsluitend te vinden in de vluchtelingenkampen in de buurt van de grens met Laos. Je kunt deze groep vooral aan de armbanden herkennen.

-De traditionele klederdracht van de Belgen wordt het beste geïllustreerd door het mannek pis van Brussel. Naar Nederlandse voorbeeld is men zich meer gaan bedekken al weet men zelfs nu nog steeds niet waar dat goed voor is. De eerste kleding van de Belgen was het vendel van de schut. Men moest daar zo snel mee rondzwaaien dat de tere delen niet meer zichtbaar waren voor gluurders. Omdat dit gebruik vaak onhandig was als men bijvoorbeeld in de biechtstoel zat, werd de klederdracht later gemoderniseerd en vervangen door een verticaal voor zich uit gedragen paraplu of ‘n regenjas. Bij familiebezoek hangt men die dan volgens de tradities aan de kapstok. Zoals je nog in Bokrijk kunt zien ben je als Belgische vrouw pas echt femmofoon als je in de traditionele zomerkleding, het sluitlaken bent gehuld en in de winter in een slaapzak die ondersteboven gedragen wordt. Ben je verloofd dan dragen beide partners semafoon een scharrellaken. Een parachute wordt tegenwoordig vaak omgebouwd tot bruidsjurk, vraag het maar aan Els Klottermans. Het dragen van een rode zakdoek met rode bollen tenslotte, is momenteel zeer trendy in het gebied rond Eigenbraaksel.

In Chiang Mai en ten westen daarvan behoren de meeste dorpen toe aan de Hmong Njua terwijl ten oosten van de stad meer Hmong Dao dorpen te vinden zijn.
Voor alle groepen heeft zilver een belangrijke betekenis; het betekent voor de mensen welvaart en vitaliteit. Zeker bij feestelijke gelegenheden draagt elk kind of oude man zilveren halsringen en armbanden. De eerste zilveren ringen krijgt de baby tijdens de “naamgeving ceremonie“, waarbij het kind wordt overgedragen van de geestelijke naar de mensenwereld. Een groot deel van de activa van een Hmong familie bestaat uit zilver.

Bij het zoeken naar een stek voor het bouwen van hun dorpen geven de Hmong traditioneel de voorkeur aan plekken op grotere hoogtes tussen de 1.000 en 1200 meter en altijd onder de beschermende top van de bergen. Zij voorzien in hun levensonderhoud door de teelt van (berg) rijst, maïs en het fokken van varkens, paarden en pluimvee. Traditioneel waren zij altijd meer dan andere bergstammen betrokken bij de opiumproductie. Men zegt dat die zelfs vandaag de dag nog plaatsvindt in meer verborgen en ontoegankelijke gebieden. Officieel is de opiumteelt zoals we eerder zagen in Thailand al lang verboden. Met name oudere mannen zouden nog vaak verslaafd zijn en dus in hoge mate afhankelijk van opium. Geleidelijk aan en met de hulp van de regering stappen de bergvolken over op andere gewassen zoals koffie, fruit en soja. (Het drinken van koffie is zeer populair in Thailand. Zo schijnt Starbucks in Chiang Mai alleen al 9 vestigingen te hebben). Ook verbouwt men steeds meer gewassen in de meer lager gelegen gebieden tot aan de vruchtbare valleien toe waar ook rijstvelden worden aangelegd. Daardoor komen ze ook vaker in de nabijheid van wegen, steden en markten waar ze hun koopmansgeest verder ontplooien. Je ziet en hoort ze zelfs vaak in Bangkok waar ze hun houten krekel-souvenir met het zo typische en welluidende krekelgeluid aan de man proberen te brengen.

Afgelopen week heb ik 2 Hmong dorpen bezocht (zie foto’s). Het eerste lag op zo’n 1000 meter en het tweede op zo’n 1200 meter.
Ik was naar het moeilijk te bereiken tweede dorp gegaan omdat het eerste me wat tegenviel. Je zag daar eigenlijk een gewoon Thais dorp dat door de aanleg van wat bloemperken, een watervalletje en natuurlijk de shops iets interessanter werd gepresenteerd.
Maar ook het 2de dorp was niet ‘typisch Hmong‘. Zo zag ik in beide dorpen maar 1 wat oudere vrouw die nog traditioneel was gekleed en geen enkele man. Wel veel kinderen in klederdracht die nog een centje bij verdienden door samen met de toeristen op de foto te gaan. Buiten de toeristische route om heb ik ook geprobeerd wat afgelegen huisjes op de berghellingen te bekijken maar dat was echt levensgevaarlijk zeker omdat het net had geregend. Er is nergens een echt pad en het is zeer stijl en het zou me niet verwonderen als daar in die achtertuintjes her en der nog wel wat papaver te vinden is. Tijdens zo’n ‘wandeling’ begrijp je pas echt hoe moeilijk het is om deze mensen te benaderen. Ook in dit dorp zag ik al veel tv’s en pick-up trucks.
De huizen van de Hmong worden gebouwd op de begane grond, niet op palen zoals bij sommige andere bergvolken. Eerst wordt een soort bovengrondse kelder gemaakt waar men het voedsel bewaard. De eigenlijke leefruimte bestaat uit een of meer slaapkamers voor de uitgebreide familie en een ruim soort van platform voor de gasten. In het midden van de woonkamer is een open haard. De meer comfortabele Thaise huizen vind je in deze dorpen niet.

Het gezin is de kleinste en meest belangrijke eenheid van het sociale leven van de Hmong. De grootouders wonen bij de kinderen. Het oudste mannelijke lid van de uitgebreide familie heeft bijna onbeperkte macht en legt bij belangrijke beslissingen de andere gezinsleden zijn wil op. Ook bij geschillen tussen familieleden heeft hij de beslissende stem. Voor het welzijn van het gezin is hij verantwoordelijk.
De op een na grootste sociale eenheid is de clan die meestal het hele dorp, dat zelden meer dan 10 huishoudens omvat. Het oudste lid van de clan is ook de dorpsoudste. Alle hoofden van de gezinnen zijn aan hem ondergeschikt. Echter, zijn macht is beperkt omdat de Hmong het niet leuk vinden ondergeschikt te zijn. Als er een probleem is dat alle huishoudens aangaat moeten daarom ook alle oudere mannen goedkeuring geven.

Volgens het geloof van de Hmong wordt elke pasgeborene door een "God van de kinderen" (Poor Dlang Por) naar de mensenwereld gestuurd en hoort de eerste drie dagen nog toe aan de wereld van de geesten. Sterft het tijdens een van die drie dagen, dan krijgt het geen begrafenis. Drie dagen na de geboorte bestelt de vader een “Naamgevingceremonie” bij de Raad van de Oudsten. Het is een ceremonie die de overgang naar het wereldlijke mensenleven symboliseert. Met twee geofferde kippen wordt Poor Dlang Por bedankt en tegelijkertijd gevraagd de ziel van het kindje vrij te geven. Het zal vanaf nu voor eeuwig in het lichaam van de nieuwe mens en in het huishouden van de ouders aanwezig zijn. Het krijgt een naam en wordt aan de beschermergeesten van het huishouden en de familie voorgesteld die vanaf nu ook voor het nieuwe familielid zullen zorgen en het kind beschermen.
Pasgeboren mannelijke kinderen krijgen ter voorbereiding op hun toekomstige verantwoordelijkheid een geschenk van metaal waarvan ze later een wapen of gereedschap kunnen maken.

Vóór het huwelijk is het hebben van seksuele relaties met meerdere partners (promiscuïteit) onder jongeren heel normaal. Zodra de jongen 18 jaar wordt is de huwbare leeftijd bereikt en wordt het tijd dat hij aan de vrouw gebracht wordt. Het zoeken naar een partner is bij de Hmong ook traditioneel geregeld. Jongens en meisjes worden in 2 groepen op een afstand van vijf tot tien meter van elkaar opgesteld. Het meisjes gooit een stoffen bal naar de jongeman van haar gading die hij koste wat kost op moet vangen. Lukt dat niet dan moet hij haar een kledingstuk of sierraad geven. Door het zingen van een liefdesliedje kan hij z’n spullen weer terugkrijgen. Dit ritueel wordt meestal rond nieuwjaar uitgevoerd. Een tweede manier om haar te strikken is naar haar ouderlijk huis te gaan en haar te vragen naar buiten te komen en hem te vergezellen. Als ze geïnteresseerd is zal ze naar buiten gaan of hem meteen uitnodigen naar haar slaapkamer te komen. Dat laatste lijkt me het effectiefste maar is alleen bij de Hmong Dao mogelijk. Als het meisje toestemming geeft voor het huwelijk moet de jongen eerst zijn eigen ouders om toestemming vragen om te trouwen omdat zij de bruidsschat en het huwelijksfeest moeten betalen. Is die horde overwonnen dan kan de man zijn aanstaande naar zijn ouderlijk huis halen. De familie van de jongen stuurt dan 2 afgevaardigden naar de familie van het meisje om te vertellen dat het meisje nu ook lid van zijn familie is geworden. Totdat alles voor de bruiloft geregeld is hokt het toekomstige paar samen in een soort van proeftijd. Tenslotte vind de bruiloft in het huis van de bruidegom plaats.

Zo, het verhaal van de Hmong is zo lang geworden dat het politiek verhaal nog maar een week moet wachten. Mensen dit was het weer wat ik te vertellen heb voor deze week. Ik stuur ook nog wat foto’s van het Hmong volk mee. Bedankt voor het lezen en ik zie jullie graag volgende week weer terug.

Met vriendelijke groet,

Ton